W ostatnim czasie otrzymaliśmy od Was sporo pytań o to, jak zachować się w przypadku oparzeń, zanim nadejdzie profesjonalna pomoc. Dlatego przygotowaliśmy dla Was krótką ściągawkę – co robić w pierwszej kolejności, by ograniczyć skutki urazu.
***
Oparzenia należą do najbardziej bolesnych i groźnych urazów, których skutki mogą być długotrwałe – zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. To, jak zachowamy się w pierwszych minutach po kontakcie z gorącym płynem, płomieniem czy substancją żrącą, może przesądzić o głębokości rany, przebiegu leczenia, a nawet o naszej dalszej sprawności fizycznej. Dlatego tak ważna jest wiedza o tym, jak skutecznie i bezpiecznie udzielić pierwszej pomocy. W artykule przedstawiamy podstawowe zasady postępowania przy oparzeniach – termicznych i chemicznych – oraz podkreślamy, kiedy bezwzględnie należy zgłosić się po pomoc lekarską.
Pierwsza pomoc przy oparzeniach termicznych
Oparzenia termiczne, czyli powstałe w wyniku kontaktu skóry z wysoką temperaturą – płomieniem, wrzątkiem, gorącym olejem – są najczęstsze. W ich przypadku natychmiastowe i prawidłowe działanie może znacząco zmniejszyć głębokość uszkodzenia tkanek.
Co należy zrobić?
- Usuń źródło ciepła i zdejmij ubranie. Jeśli ubranie przylega do skóry – nie odrywaj go siłą. Można je delikatnie przyciąć wokół rany.
- Schładzaj miejsce oparzenia bieżącą wodą przez 15-20 minut. To najważniejszy krok – fizyczne chłodzenie skóry ogranicza dalsze przenikanie temperatury w głąb tkanek i hamuje rozwój martwicy. „Skóra, która zostaje zniszczona z powodu temperatury, oddaje ciepło nie tylko na zewnątrz, ale i do środka tkanek. Schłodzenie przez około 15 minut takiej skóry to ochrona przed pogłębieniem rany”.
- Nie stosuj tłuszczu, kremów, past, maści, alkoholu ani mąki! Tego typu domowe środki nie tylko nie pomagają, ale mogą utrudnić prawidłową ocenę rany przez lekarza i zwiększyć ryzyko infekcji.
- Przykryj oparzone miejsce jałową gazą lub czystym ręcznikiem. Zabezpiecz ranę przed zanieczyszczeniem – ale nie uciskaj jej.
Oparzenia chemiczne – jeszcze większe zagrożenie
Choć rzadziej spotykane, oparzenia chemiczne – powstałe np. w wyniku kontaktu z kwasami, zasadami, środkami czyszczącymi – są szczególnie groźne. Często powodują uszkodzenia tkanek aż do głębokich warstw skóry, a niekiedy nawet mięśni.
Co robić w takiej sytuacji?
-
Natychmiast zdejmij odzież i usuń substancję chemiczną z ciała. Uważaj, aby samemu nie zostać skażonym. Można użyć np. rękawiczek.
-
Płucz ranę obficie wodą – przez co najmniej 20–30 minut! „Usunięcie substancji z powierzchni ciała i intensywne spłukiwanie wodą to absolutna podstawa. Pozostawienie środka chemicznego na skórze może prowadzić do głębokiego oparzenia trzeciego stopnia”
-
Unikaj neutralizowania kwasu zasadą i odwrotnie. Takie działanie może pogorszyć stan rany.
Kiedy należy udać się do lekarza?
Niezależnie od rodzaju oparzenia – zawsze warto skonsultować się z lekarzem, nawet jeśli rana wygląda na powierzchowną. To, co dla laika wydaje się drobne, może prowadzić do powikłań, jak infekcje, zaburzenia gojenia, a nawet blizny i przykurcze.
Bezwzględnie natychmiast zgłoś się do lekarza lub na SOR, gdy:
-
oparzenie obejmuje twarz, szyję, dłonie, stopy, krocze lub stawy,
-
podejrzewasz oparzenie II lub III stopnia (np. pęcherze, zwęglenia),
-
powierzchnia oparzenia przekracza 5-10% ciała (np. większa niż dłoń),
-
oparzeniu towarzyszą objawy ogólne (gorączka, osłabienie, dreszcze),
-
doszło do oparzenia u dziecka lub osoby starszej,
-
oparzenie powstało w wyniku działania substancji chemicznej lub porażenia prądem.
W przypadkach ciężkich – wezwij karetkę pogotowia (tel. 112 lub 999).
Oparzenia to poważne urazy, których skutki można znacząco ograniczyć dzięki prawidłowej reakcji tuż po wypadku. Zasada jest prosta: schłodź, chroń, nie smaruj i nie zwlekaj z pomocą medyczną. Zadbaj o bezpieczeństwo swoje i bliskich – znajomość podstawowych zasad pierwszej pomocy może uratować zdrowie, a niekiedy nawet życie.
W razie wątpliwości lub objawów pogarszających się po oparzeniu – niezwłocznie zgłoś się do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego naszego szpitala lub zadzwoń na numer alarmowy 112.
